جغرافیا و موقعیت

استان کهگیلویه و بویراحمد با مساحتی حدود ۱۵۵۰۴ کیلومتر مربع، در جنوب غربی ایران قرار دارد.

این استان از شمال به استان اصفهان و چهارمحال و بختیاری، از شرق به استان فارس، از جنوب به استان بوشهر و از غرب به استان خوزستان محدود می‌شود.

ویژگی‌های طبیعی استان کهگیلویه و بویراحمد:

• رشته کوه‌های زاگرس مرکزی با قلل مرتفع مانند دنا (با ارتفاع ۴۴۰۹ متر)

• رودخانه‌های مهم مانند بشار، زهره و خیرآباد

• آبشارهای متعدد مانند آبشار یاسوج و آبشار بهرام بیگی

• جنگل‌های بلوط و مراتع سرسبز

تقسیمات سیاسی استان کهگیلویه و بویراحمد

این استان در سال ۱۳۵۵ از استان فارس جدا شد و به صورت مستقل درآمد.

استان کهگیلویه و بویراحمد شامل ۹ شهرستان، ۲۳ بخش، ۴۵ دهستان و ۱۷ شهر است:

1. شهرستان بویراحمد (مرکز: یاسوج)

2. شهرستان کهگیلویه (مرکز: دهدشت)

3. شهرستان گچساران (مرکز: دوگنبدان)

4. شهرستان دنا (مرکز: سی سخت)

5. شهرستان باشت (مرکز: باشت)

6. شهرستان چرام (مرکز: چرام)

7. شهرستان لنده (مرکز: لنده)

8. شهرستان مارگون (مرکز: مارگون)

9. شهرستان سرفاریاب (مرکز: سرفاریاب)

تاریخچه و پیشینه استان کهگیلویه و بویراحمد

منطقه کهگیلویه و بویراحمد دارای پیشینه تاریخی طولانی است:

• آثار باستانی مانند تپه‌های تاریخی و سنگ‌نوشته‌ها نشان‌دهنده سکونت انسان از هزاره‌های پیش در این منطقه است.

• در دوره هخامنشیان، این منطقه بخشی از سرزمین پارس بوده است.

• در دوره ساسانیان، راه‌های مهم تجاری از این منطقه می‌گذشت.

• در دوره اسلامی، این منطقه تحت حکومت‌های مختلفی مانند اتابکان فارس قرار داشت.

• در دوره قاجار، منطقه کهگیلویه و بویراحمد مرکز درگیری‌های متعددی بود.

جمعیت و اقوام استان کهگیلویه و بویراحمد

بر اساس سرشماری سال ۱۴۰۰، جمعیت استان حدود ۷۱۳ هزار نفر است. تراکم جمعیت در این استان نسبتاً کم است.

اقوام اصلی ساکن در استان عبارتند از:

1. قوم لر بویراحمدی: ساکن مناطق مرکزی و شمالی استان

2. قوم لر کهگیلویه‌ای: ساکن مناطق جنوبی استان

3. قوم لر بهمئی: در مناطق شرقی استان

4. اقلیت‌های ترک و عرب: به تعداد کم در برخی مناطق

زبان اصلی مردم استان، لری با گویش‌های مختلف است.

فرهنگ و آداب و رسوم استان کهگیلویه و بویراحمد

فرهنگ مردم کهگیلویه و بویراحمد ریشه در سنت‌های دیرینه لرستان دارد:

آیین‌ها و مراسم در استان کهگیلویه و بویراحمد:

• جشن نوروز و مراسم ویژه آن

• مراسم عروسی سنتی با رقص‌های محلی مانند چوب‌بازی

• مراسم سوگواری و تعزیه‌خوانی در محرم

• جشن‌های برداشت محصول

موسیقی و هنر در استان کهگیلویه و بویراحمد:

• موسیقی محلی با سازهای مانند کمانچه، تنبک و سرنا

• ترانه‌های فولکلور با مضامین عاشقانه و حماسی

• داستان‌سرایی و نقل افسانه‌های محلی

پوشش سنتی استان کهگیلویه و بویراحمد:

• مردان: شلوار دبیت، چوقا (نوعی بالاپوش)، کلاه نمدی

• زنان: پیراهن بلند، شلوار گشاد، چادر نماز محلی

جاذبه‌های گردشگری استان کهگیلویه و بویراحمد

استان کهگیلویه و بویراحمد دارای جاذبه‌های طبیعی و تاریخی بسیاری است:

طبیعی:

• کوه دنا: بلندترین قله استان و یکی از مرتفع‌ترین رشته کوه‌های زاگرس

• آبشار یاسوج: با ارتفاع حدود ۱۰ متر در نزدیکی شهر یاسوج

• آبشار بهرام بیگی: در شهرستان بویراحمد

• دریاچه کوه گل: در ارتفاعات دنا

• پارک‌های جنگلی: مانند پارک جنگلی یاسوج

تاریخی و فرهنگی:

• تنگ مهریان: با سنگ‌نوشته‌های تاریخی

• پل تاریخی پاتاوه: مربوط به دوره ساسانی

• قلعه دا و دختر: در دهدشت

• موزه مردم‌شناسی یاسوج

• آرامگاه امامزادگان: مانند امامزاده شاه قاسم در یاسوج

اقتصاد و صنعت در استان کهگیلویه و بویراحمد

اقتصاد استان کهگیلویه و بویراحمد بر چند پایه استوار است:

صنعت نفت و گاز:

• میدان‌های نفتی گچساران و دیگر مناطق

• پالایشگاه گچساران

• خطوط لوله انتقال نفت و گاز

صنایع دیگر:

• صنایع غذایی و لبنی

• صنایع چوب و مبلمان

• صنایع ساختمانی

معادن:

• معادن گچ، سنگ ساختمانی و سیلیس

کشاورزی و دامداری استان کهگیلویه و بویراحمد

کشاورزی و دامداری از مشاغل سنتی مردم این منطقه است:

محصولات کشاورزی:

• گندم، جو، برنج

• حبوبات مانند عدس و لوبیا

• محصولات باغی مانند گردو، سیب و انگور

دامداری:

• پرورش گوسفند و بز (به ویژه نژادهای محلی)

• تولید فرآورده‌های دامی مانند لبنیات سنتی

صنایع دستی استان کهگیلویه و بویراحمد

صنایع دستی استان نشان‌دهنده هنر و خلاقیت مردم منطقه است:

• گبه و گلیم: معروف به طرح‌ها و رنگ‌های خاص

• جاجیم‌بافی: به عنوان زیرانداز و روانداز

• نمدمالی: تولید کلاه و نمدهای سنتی

• چوقابافی: نوعی بالاپوش مردانه

• سفالگری: در برخی مناطق

آموزش و پژوهش

استان کهگیلویه و بویراحمد در زمینه آموزش عالی پیشرفت‌هایی داشته است:

• دانشگاه یاسوج: به عنوان دانشگاه مادر استان

• دانشگاه علوم پزشکی یاسوج

• دانشگاه پیام نور در مراکز شهرستان‌ها

• مراکز تحقیقاتی مانند مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی

چالش‌ها و فرصت‌های استان کهگیلویه و بویراحمد

چالش‌ها:

• محدودیت‌های ارتباطی و راه‌های مواصلاتی

• کمبود صنایع تبدیلی برای محصولات کشاورزی

• مهاجرت جوانان به دلیل کمبود فرصت‌های شغلی

فرصت‌ها:

• پتانسیل بالای گردشگری طبیعی و فرهنگی

• امکان توسعه کشاورزی و باغداری

• ظرفیت‌های معدنی و انرژی

• موقعیت استراتژیک در مسیر ارتباطی جنوب به مرکز ایران

در انتها

استان کهگیلویه و بویراحمد با دارا بودن طبیعت بکر، فرهنگ غنی و منابع طبیعی ارزشمند، از مناطق مهم ایران محسوب می‌شود.

این استان با وجود چالش‌های توسعه‌ای، دارای پتانسیل‌های فراوانی در زمینه‌های گردشگری، کشاورزی و صنعت است.

حفظ محیط زیست، توسعه زیرساخت‌ها و بهره‌برداری خردمندانه از منابع، می‌تواند آینده درخشانی برای این منطقه ترسیم کند.